Obecnie w gospodarce światowej obserwuje się wzrost znaczenia wartości niematerialnych i prawnych jako czynników decydujących o sile przedsiębiorstwa. Specyfika ich analizy polega jednak na tym, że wycena księgowa jest zwykle bardzo różna od wyceny rynkowej, a wiele, często znaczących aktywów niematerialnych, w bilansie w ogóle nie występuje. Mimo problemów, jakie rodzi rzetelne określenie wartości tych zasobów nie można pomijać ich w analizie, ponieważ ich wartość może w znaczący sposób wpłynąć na wartość przedsiębiorstwa.

W literaturze spotyka się wiele podziałów wartości niematerialnych i prawnych, a jeden z powszechnie akceptowanych dzieli te aktywa na związane z:

• technologią (np. patenty, zaawansowane projekty technologiczne),
• klientem (np. listy klientów, bazy danych),
• umową (np. lukratywne umowy z dostawcami),
• przetwarzaniem danych (np. oprogramowanie komputerowe),
• kapitałem ludzkim (np. odpowiednio przeszkolony personel),
• marketingiem (np. znaki towarowe, nazwy handlowe),
• lokalizacją (np. korzyści wynikające z umów najmu)
• wartością firmy, czyli tzw. goodwill’em.

Wymienione przykłady wyraźnie wskazują, że większość tego rodzaju aktywów można rozpatrywać przy analizie różnych obszarów wnętrza przedsiębiorstwa i jego otoczenia. Należy jednak do ich oceny przywiązywać dużą wagę pamiętając, że ze względu na specyficzny charakter ujawniają się one głównie pośrednio lub w sytuacji, gdy spółka zmienia właściciela. W praktyce gospodarczej obserwuje się liczne przykłady, gdy przedsiębiorstwa przejmujące płacą wielokrotność wartości księgowej firmy przejmowanej po to, by posiąść unikalne zasoby niematerialne decydujące o przewadze konkurencyjnej.